Podręcznik ogrodu ziarna gorczycy – czym jest i dlaczego go używam

Stary egzemplarz podręcznika.

Podręcznik ogrodu ziarna gorczycy to drukowany podręcznik chińskiego malarstwa stworzony w trakcie panowania wczesnej dynastii Qing. Wielu znanych malarzy chińskich, takich jak Qi Baishi czy Han Meilin – przyjaciel Stanisława Tworzydło z czasów studiów w Central Academy of Arts and Design w Pekinie – rozpoczęło lekcje rysunku od tego właśnie podręcznika.

Trochę historii i trudnych nazwisk, czyli o tym jak powstał podręcznik ziarna gorczycy

Pomysłodawcą był Shen Xinyou – zięć słynnego dramaturga Li Yu. Jego rezydencja była znana jako Jieziyuan, czy właśnie Ogród Ziarna Gorczycy. Dlaczego to właśnie on zajął się tym tematem? Sprawa wydaje się dość oczywista – posiadał materiały dydaktyczne malarza z późnej dynastii Ming – Li Liufanga, które stanowiły ogromną wartość. Zlecił zebranie ich w całość i rozszerzenie o nowe zagadnienia. Zajęli się tym Wáng Gài, Wáng Shi, Wáng Niè i Zhū Shēng (mówiłam, że będą trudne nazwiska :)). W ten sposób powstał podręcznik malarstwa pejzażowego. Pierwsza część ogrodu ziarna gorczycy została wydana w 1679 roku. Li Yu, jako wydawca, napisał do niej przedmowę. W pamięci szczególnie utkwiło mi takie zdanie: „Całe życie kochałem malarstwo pejzażowe, była to przyjemność patrzeć na prace innych ludzi, bo sam nie potrafię malować”. Piękne, prawda?

Jak wspomniałam, ten podręcznik to podstawowe źródło nauki studentów Central Academy of Arts and Design w Pekinie. Na pierwszych zajęciach mają sobie wybrać dowolny szkic i na jego podstawie stworzyć obraz. Czy każde ziarno trafia na dobry grunt? :) Ja, kiedy rozpoczynałam swoją ceramiczną przygodę, kupiłam sobie angielską wersję podręcznika. To właśnie z niej korzystam, ucząc się u Pana Stanisława.

Idea podręcznika ziarna gorczycy

Cztery tomy podręcznika dostępne dla uczniów Ośrodka Sztuki Dekoracyjnej i Użytkowej w Warszawie

Szkice, które są w podręczniku, to ziarna. Są podstawą do trenowania w zasadzie każdej techniki malarstwa. Razem stanowią zbiór szkiców wybitnych artystów stworzony dla kolejnych pokoleń. Ideą tego dzieła jest wydobywanie i rozwijanie talentu w ludziach. Księga ma za zadanie pokazać danemu człowiekowi drogę do zostania artystą. Pobudza do myślenia i szukania odpowiedzi na trudne pytania – “czy mogę zostać artystą? czy chcę nim zostać? czy jestem na to gotowy?”.

Przyszły artysta ma w głowie myśli, które kreują się pod postacią obrazków, a te z kolei może łatwo odnaleźć w podręczniku. Jest tam podział na różne kategorie: ludzie, krajobrazy, zwierzęta, drzewa, kwiaty itd. Kiedy już wybierze się swój szkic-myśl, czyli właśnie to ziarno, można tchnąć w niego życie i nadać mu własne ukryte znaczenie. Jeśli ziarno trafia na dobry grunt, innymi słowy – talent, wówczas może powstać wybitne dzieło. Czy dzieje się tak zawsze? Z pewnością nie. Ale pamiętajcie, że talent jest często odkrywany z czasem… intensywna praca i trening pobudzają obszary kreatywności, o których na początku drogi nie mamy pojęcia.

Własny ogród ziarna gorczycy

Mój egzemplarz podręcznika w języku angielskim.

Podczas letniego pleneru w Ponurzycy każdy z uczniów dostaje teczkę z etykietą “Ogród ziarna gorczycy”. To tam gromadzi szkice, czyli początki, myśli. Idea jest taka, żeby uchwycić jakiś moment i zrobić szybko szkic, nie mając w głowie ostatecznej koncepcji projektu. Po co się to robi? Zastanówmy się… :) Brak z góry założonych oczekiwań co do danej pracy sprawia, że tworzymy z radością. Robimy to, co akurat czujemy – tu i teraz. Nie wybiegamy w przyszłość, a jesteśmy w teraźniejszości. Często zdarza się, że te szkice leżą i leżą… i mogą tak leżeć latami, aż w końca nadchodzi ich czas. I ktoś sprawia, że zaczynają żyć. Na ich podstawie powstają niesamowite dzieła.

Mistrzowie dzielą się swoimi ziarnami gorczycy z uczniami. To znacznie ułatwia przyszłym artystom proces tworzenia. Kiedy mają już gotową myśl, mogą za nią podążać i ją rozwijać. Moje początkowe etapy nauki malarstwa kobaltowego nie były łatwe. Takie gotowe ziarna gorczycy są niezwykle przydatne. Na starcie nie planujemy przecież stworzenia kreacji od A do Z. Najpierw musimy opanować daną technikę do perfekcji, a jeśli nie do perfekcji, to przynajmniej do poziomu, w którym czujemy się naprawdę dobrze. Później przychodzi czas na tworzenie własnych szkiców.

Taki sposób nauki pozwala bardziej się skupić na tym, co w danym momencie jest najważniejsze. Jest etap doskonalenia techniki, a jeśli można to robić na podstawie szkiców wybitnych artystów, to dlaczego z tego nie skorzystać? Potem przyjdzie czas na własne koncepty. Pamiętajcie, że żadna, nawet najwspanialsza myśl, nie zostanie pięknie uwieczniona bez dobrego warsztatu.

Przykładem jest wybitny chiński artysta Han Meilin, który zaczynał swoją przygodę, ucząc się z podręcznika ziarna gorczycy. Dzisiaj porusza się już we własnym świecie sztuki, tworząc fenomenalne dzieła i dzieląc się nimi z ludźmi na swoich wystawach. Wierzę, że podręcznik ziarna gorczycy to początek, również mój początek. :)

Jeśli spodobał Ci się ten artykuł subskrybuj mój newsletter, a będziesz dostawał kolejne na swoją skrzynkę mailową w chwili opublikowania go na blogu.

Będę szczęśliwa i wdzięczna Tobie za opublikowanie tego artykułu w social media.